Şizofreni, bireysel ve ekonomik bedeli yüksek, dünya çapında önde gelen halk sağlığı sorunlarından biridir. Klasik tanımla nüfusun %1’inden azını etkiler; ancak şizofreni spektrum bozuklukları (şizotipal/şizoid kişilik bozukluğu, şizoaffektif bozukluk, sanrılı bozukluk) dâhil edildiğinde yaygınlık %5’e yaklaşabilir.
Kadıköy Suadiye Psikiyatri Kliniğinde Uzman Dr. Turan Çetin, spektrum yaklaşımıyla kapsamlı değerlendirme ve kişiselleştirilmiş tedavi uygular.
Şizofreni hastalarının biyolojik akrabalarında bazı psikopatolojik farklılıkların daha sık gözlenmesi, “spektrum” kavramının temelini oluşturur. Görülme sıklığı erkeklerde biraz daha yüksektir. İlginç biçimde, gelişmiş ülkelerde hastalık daha ağır seyir eğilimi gösterebilir; yaşam stresi, şehirleşme, madde kullanımı ve hizmete erişim biçimleri bu farkı etkileyebilir.
Aşağıdaki A ölçütü belirtilerinden en az ikisi, bir ay boyunca (başarılı tedaviyle daha kısa olabilir) belirgin olarak bulunur ve en az biri şu üçünden biri olmalıdır:
Sanrılar, 2) Varsanılar, 3) Darmadağın (dezorganize) konuşma.
Ek olarak: İleri derecede dağınık davranış/katatoni ve negatif belirtiler (duygulanımda sönüklük, avolisyon vb.) görülebilir.
İşlevsellik: İş, ilişki ve öz-bakım alanlarında belirgin düşüş.
Süre: Süregiden bulgular ≥6 ay (prodromal/rezidüel dönemler dâhil).
Dışlama: Şizoaffektif ve duygudurum bozukluklarıyla eşzamanlı açıklanamaz; madde/tıbbi duruma bağlı değildir. Otizm/iletişim bozukluğu varsa sanrı/varsanılar ≥1 ay eşlik etmelidir.
Toplumdan geri çekilme, duygusal tepki azalması, şüphecilik/impulsivite, dikkat zayıflığı, motor-duygusal koordinasyon güçlükleri görülebilir. Akademik/mesleki performansta düşüş ve çocukluk çağında asosyal eğilimler kötü prognozla ilişkilidir.
Sanrı–varsanı–düşünce bozukluğu belirginleşir. Sinsi başlangıç daha sık ve daha kötü gidişle bağlantılıdır; akut başlangıç daha belirgin klinik tabloyla gelir. Erken müdahale ve tedavi edilmemiş psikoz süresinin kısaltılması prognozu iyileştirir.
İlk 5–10 yılda, ataklar ve kısmi remisyonlar döngüseldir. Ardından plato dönemi gelişebilir; alevlenmeler azalır ancak rezidüel belirtiler (özellikle negatif belirtiler ve bilişsel etkilenme) sürebilir.
Yaşla birlikte pozitif belirtiler genellikle azalır; bazı hastalar sosyal/mesleki kazanımlar elde eder. Ancak uzun süreli işlev bozukluğu çoğu kez tamamen düzelmez; sürekli destek ve rehabilitasyon gerektirir.
Uzman Dr. Turan Çetin, tedaviyi kişiye özgü planlar; ilaç, psikososyal müdahaleler, rehabilitasyon ve aile eğitimi bir arada yürütülür.
Dopamin D2 antagonizması ortak mekanizmadır. Klinik hedefler:
Uzun etkili enjekte (LAI) seçenekler, ilaç uyumunu artırarak hastaneye yatış ve relaps riskini düşürebilir. Yan etki yönetimi (metabolik sendrom, EPS, prolaktin) düzenli izlem gerektirir.
İlk görüşmede ayrıntılı psikiyatrik öykü, tıbbi tarama, aileden bilgi, gerekirse laboratuvar/nörogörüntüleme planlanır. Bilişsel ve işlevsel düzeyi izlemek için uygun ölçekler kullanılabilir. Amaç, doğru tanı, risklerin azaltılması ve sürdürülebilir bir bakım planıdır.
Uzman psikiyatri ekibimiz en geç 24 saat içinde sizinle iletişime geçer.
Kadınların yaşam döngüsünde yer alan regl (menstrüasyon) dönemi, yalnızca fizyolojik değil; aynı zamanda duygusal ve psikolojik değişimlerin de yoğun olarak yaşandığı bir süreçtir.
Devamını Oku
Depresyon yalnızca ruh halini değil, uyku düzenini ve biyolojik ritmi de derinden etkiler. Uyku, insan bedeninin yenilenme süreci olduğu kadar, zihinsel dengeyi korumanın da temel aracıdır.
Devamını Oku
Duygudurum bozuklukları özellikle major depresyon ve iki uçlu bozukluklar bireyin ruhsal dengesini, sosyal işlevselliğini ve yaşam kalitesini derinden etkileyen psikiyatrik rahatsızlıklardır.
Devamını Oku
